ATEX-wegen: wanneer heeft u het nodig en waar moet u op letten?

In veel productieprocessen is wegen een cruciale stap. Of het nu gaat om het vullen van vaten, het verwerken van poeders, het doseren van grondstoffen of het controleren van inkomende goederen: nauwkeurig wegen bepaalt de kwaliteit van het eindproduct. Maar zodra dit gebeurt in een omgeving waar ontvlambare dampen, poeders of stofdeeltjes aanwezig zijn, verandert de situatie direct. Eén vonk of te hoge oppervlaktetemperatuur kan al voldoende zijn om een explosie te veroorzaken. Daarom bestaat ATEX-wegen: apparatuur die speciaal ontworpen is om onder dergelijke omstandigheden veilig te functioneren.

Toch blijft het voor veel organisaties onduidelijk wanneer ATEX verplicht is en welke eisen er gelden voor een veilig weegsysteem. In deze blog leggen we het helder en praktisch uit, zodat u beter kunt bepalen welke oplossing past bij uw proces.

Wanneer is ATEX-wegen verplicht?

Het antwoord is eenvoudiger dan veel organisaties denken: u heeft ATEX-weegapparatuur nodig zodra uw weegsysteem zich bevindt in een omgeving die formeel is aangemerkt als ATEX-zone. Dat gebeurt sneller dan veel bedrijven verwachten. Zodra er brandbare dampen, poeders of stofdeeltjes kunnen vrijkomen, moet een locatie worden beoordeeld op explosierisico’s. Op basis daarvan wordt de ruimte in een zone ingedeeld.

Explosiegevaarlijke omgevingen worden onderverdeeld in twee hoofdgroepen: gas (G) en stof (D). Binnen die groepen bestaan verschillende zones, afhankelijk van hoe vaak en hoe langdurig het explosiegevaar kan optreden. Deze indeling bepaalt welke apparatuur veilig gebruikt mag worden en welke beschermingsklasse vereist is.

De belangrijkste zones zijn:

Gas (G):
Zone 0 – omgevingen waar permanent of langdurig explosieve gasmengsels aanwezig kunnen zijn.
Zone 1 – situaties waarin tijdens normaal gebruik een reële kans bestaat op explosieve gassen.
Zone 2 – ruimtes waar gassen slechts kort en incidenteel kunnen voorkomen.

Stof (D):
Zone 20 – locaties met permanente of langdurige aanwezigheid van explosieve stofwolken.
Zone 21 – plekken waar tijdens normale werkzaamheden stof kan vrijkomen en tot ontbranding kan leiden.
Zone 22 – zones waar stofophoping of stofwolken alleen incidenteel optreden.

Bij iedere zone hoort een bepaalde categorie apparatuur. Categorie 1 is geschikt voor de meest kritieke situaties (zones 0 en 20), categorie 2 voor omgevingen waar regelmatig gevaar optreedt (zones 1 en 21) en categorie 3 voor ruimtes met een beperkt risico (zones 2 en 22). Deze categorieën geven aan welke veiligheidsmaatregelen een apparaat moet bevatten, zoals intrinsieke veiligheid of een drukvaste behuizing, en welke maximale oppervlaktetemperatuur is toegestaan.

Waarom ATEX-wegen in de praktijk nodig is

Een omgeving hoeft helemaal niet extreem gevaarlijk te lijken om tóch als explosiegevaarlijk te worden aangemerkt. In veel processen ontstaan brandbare dampen, poeders of stofdeeltjes zonder dat dit direct zichtbaar is. Denk aan oplosmiddelen die verdampen tijdens het vullen van vaten, graanstof dat vrijkomt bij het legen van silo’s, fijn poeder dat wordt gedoseerd in een menger of dampen die kunnen ontstaan bij het overpompen van chemicaliën. Het zijn alledaagse handelingen die in combinatie met een elektrische weegschaal een risico kunnen vormen.

Een standaard weegsysteem kan namelijk warmte ontwikkelen, vonkvorming veroorzaken of intern een foutstroom krijgen. In een explosieve atmosfeer kan dat genoeg zijn om een ontsteking te veroorzaken. ATEX-weegapparatuur is daarom zo ontworpen dat het onder alle omstandigheden veilig blijft. Dit betekent dat onderdelen gecontroleerd zijn op maximale oppervlaktetemperatuur, dat elektronica intrinsiek veilig werkt en dat aansluitingen mechanisch en elektrisch beveiligd zijn.

Waar moet u op letten bij het selecteren van een ATEX-weegsysteem?

Een ATEX-weegsysteem draait nooit alleen om de weegschaal zelf. Het is altijd een combinatie van componenten die samen veilig moeten functioneren binnen een explosiegevaarlijke zone. Tegra levert hiervoor onder andere ATEX-gecertificeerde indicatoren, RVS bankweegschalen en plateauweegschalen. Afhankelijk van uw proces, de zone en de omgeving moeten deze onderdelen voldoen aan specifieke eisen.

Daarom is het belangrijk om vooraf goed te bepalen hoe en waar het systeem wordt gebruikt. De aandachtspunten hieronder helpen u om een veilige en passende keuze te maken.

Zone-indeling als uitgangspunt

De zone waarin het systeem wordt geplaatst bepaalt direct welke veiligheidsmaatregelen nodig zijn. Een juiste zone-indeling is daarom altijd de basis voor het selecteren van de juiste apparatuur.

De juiste temperatuurklasse

ATEX-apparatuur heeft een maximale oppervlaktetemperatuur die niet overschreden mag worden. In omgevingen met brandbare dampen of stof kan te veel warmte al aanleiding zijn voor ontsteking. De temperatuurklasse moet dus aansluiten op de omstandigheden in uw zone.

Volledig ATEX-systeem of hybride oplossing

Niet alle apparatuur hoeft per se in de explosiegevaarlijke zone te staan. Een ATEX-weegschaal kan bijvoorbeeld in Zone 1 of 21 worden geplaatst, terwijl de indicator in een veilige ruimte staat. Dit maakt het systeem overzichtelijker en kan helpen risico’s te beperken.

Toepassing en gebruikssituatie

Elke toepassing stelt andere eisen. Een compacte bankweegschaal voor lichte componenten vraagt een andere specificatie dan een groot plateau voor industriële processen. Ook hygiëne, reinigbaarheid, vochtbelasting en mechanische belasting spelen daarbij een grote rol.

Mechanische en elektrische veiligheid

Binnen een ATEX-zone moet apparatuur zijn ontworpen om geen ontstekingsbron te vormen. Denk aan gecontroleerde warmteafgifte, veilige elektronica en robuuste behuizingen. Dit geldt voor zowel de indicator als de weegschaal zelf. Zo blijft het complete systeem veilig functioneren binnen de vastgestelde zone.

ATEX-oplossingen van Tegra Systems

Op onze ATEX-pagina vindt u een overzicht van alle mogelijkheden die Tegra Systems biedt:
https://tegrasystems.nl/nl/producten/wegen/atex/

We leveren ATEX-gecertificeerde indicatoren, RVS bankweegschalen en plateauweegschalen in verschillende uitvoeringen. Deze weegoplossingen zijn geschikt voor gebruik in explosiegevaarlijke omgevingen en voldoen aan de geldende ATEX-zonecategorieën.

Daarnaast ondersteunen we u bij het selecteren van de juiste oplossing voor uw proces en omgeving. Ook bij integratie in bestaande lijnen, inspectie, service en periodieke kalibratie binnen ATEX-zones helpen we u graag verder.

Tot slot

ATEX-wegen draait om veiligheid én bedrijfscontinuïteit. Met de juiste apparatuur voorkomt u risico’s, minimaliseert u stilstand en blijft uw proces voldoen aan de wet- en regelgeving. Door uw weegoplossing af te stemmen op uw zone-indeling en toepassing zorgt u voor een veilige, betrouwbare en efficiënte werkomgeving.

Wilt u weten welke ATEX-oplossing het beste past bij uw situatie? We helpen u graag verder.